Futbol A.Ş., bir futbol kulübünün anonim şirket statüsünde faaliyet göstermesidir. Bu yapı, kulübün finansal yönetimini daha şeffaf hale getirmeyi, yatırım çekmeyi kolaylaştırmayı ve profesyonel bir yönetim anlayışı benimsemeyi amaçlar. Geleneksel dernek yapısından farklı olarak, Futbol A.Ş.'de kulübün hisseleri bulunur ve bu hisseler yatırımcılara satılabilir.
Futbolun profesyonelleşmesi ve finansal boyutunun büyümesiyle birlikte, kulüplerin gelir kaynaklarını artırma ve daha etkin bir yönetim modeline geçme ihtiyacı doğmuştur. Bu ihtiyaç, özellikle 20. yüzyılın sonlarına doğru Avrupa'da ve ardından diğer kıtalarda Futbol A.Ş. modelinin yaygınlaşmasına yol açmıştır. İlk örnekler İngiltere, İtalya ve Almanya gibi ülkelerde görülmüş, daha sonra diğer ülkelerde de benzer yapılar kurulmuştur.
Futbol A.Ş.'nin temel amaçları ve sağladığı avantajlar şunlardır:
Futbol A.Ş. modelinin bazı dezavantajları ve eleştirileri de bulunmaktadır:
Türkiye'de Futbol A.Ş. modeli, 2000'li yılların başlarından itibaren yaygınlaşmaya başlamıştır. Birçok Süper Lig kulübü, anonim şirket statüsüne geçerek finansal yapılarını güçlendirmeye çalışmıştır. Ancak, bu süreçte bazı kulüplerin borç batağına saplandığı ve sportif başarısızlıklar yaşadığı da görülmüştür.
Türkiye'deki Futbol A.Ş. yapılarının bazı örnekleri şunlardır:
Bu kulüplerin hisseleri, Borsa İstanbul'da işlem görmektedir.
Futbol A.Ş.'lerin faaliyetleri, ülkenin ticaret kanunları ve spor federasyonlarının düzenlemeleri ile belirlenir. Bu düzenlemeler, kulüplerin finansal durumlarını, yönetim şekillerini ve diğer faaliyetlerini denetler.
Türkiye'de Futbol A.Ş.'ler, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) tarafından da denetlenmektedir. TFF, kulüplerin mali kriterlere uygunluğunu ve diğer yasal yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlamakla görevlidir.
Futbol A.Ş., futbol kulüplerinin finansal sürdürülebilirliğini sağlamak ve profesyonel bir yönetim anlayışı benimsemek için önemli bir araçtır. Ancak, bu modelin başarılı olabilmesi için kulüplerin finansal disiplinini koruması, sportif hedefleri ve taraftar beklentilerini dengede tutması ve yasal düzenlemelere uyması gerekmektedir. Aksi takdirde, Futbol A.Ş. modeli, kulüplerin borç yükünü artırabilir ve sportif başarısızlığa yol açabilir.
Bu yapı, modern futbolun vazgeçilmez bir parçası haline gelmiş olsa da, eleştirilere açık bir konudur. Kulüplerin, ticari bir işletme olmanın yanı sıra, toplumsal bir değer taşıdığı ve taraftarların duygusal bağını koruması gerektiği unutulmamalıdır.